Fantazja to znacznie więcej niż film animowany; to prawdziwa wizualna symfonia, która przełamała granice pomiędzy klasycznym światem muzyki a innowacyjnym uniwersum animacji. Ta antologia, wyprodukowana i wydana przez Walt Disney Productions w 1940 roku, stanowiła punkt zwrotny w kinie animowanym i nadal zachwyca pokolenia harmonijnym połączeniem obrazów i dźwięków.

Geneza projektu

Zrodzony z pomysłu ożywienia postaci Myszki Miki poprzez krótki film „Uczeń Czarnoksiężnika”, projekt Fantasia szybko przekształcił się w coś większego. Walt Disney wraz z Benem Sharpsteenem, Joe Grantem i Dickiem Huemerem zdali sobie sprawę, że rosnących kosztów filmu krótkometrażowego nie da się odzyskać zwykłym filmem krótkometrażowym. Tak narodził się pomysł na film fabularny, który miałby łączyć serię animowanych fragmentów ze słynnymi utworami muzyki klasycznej.

Innowacje technologiczne i dźwiękowe

Jednym z najbardziej rewolucyjnych aspektów Fantazji było zastosowanie Fantasound, systemu dźwiękowego opracowanego we współpracy z RCA. Dzięki temu Fantazja stała się pierwszym komercyjnym filmem wyświetlanym w stereo, kładąc podwaliny pod przyszły dźwięk przestrzenny. Kierownictwo muzyczne powierzone Leopoldowi Stokowskiemu i występy Orkiestry Filadelfijskiej uczyniły film kamieniem milowym w historii kina.

Recepcja i wpływ kulturowy

Choć film został entuzjastycznie przyjęty przez krytyków, przeszkody ekonomiczne związane z II wojną światową i wysokie koszty produkcji uniemożliwiły Fantazji odniesienie natychmiastowego sukcesu kasowego. Jednak z biegiem lat film został przewartościowany i dziś uznawany jest za jeden z najwspanialszych filmów animowanych wszechczasów. Amerykański Instytut Filmowy umieścił go na swojej liście 100 najlepszych filmów amerykańskich, a w 1990 roku został wybrany do zachowania w Krajowym Rejestrze Filmów Biblioteki Kongresu.

Dziedzictwo i kontynuacje

Fantazja wyszła daleko poza swoje kinowe wcielenie. Dzięki kontynuacji Fantasia 2000, grom wideo, atrakcjom w Disneylandzie i serii koncertów na żywo, dzieło wykazało ponadczasową żywotność.

Program muzyczny: taniec wizualny i dźwiękowy pomiędzy klasyką a fantastyką

Wprowadzenie i otwarcie

Film rozpoczyna się serią scen akcji na żywo, w których członkowie orkiestry zbierają się na niebieskim tle, strojąc swoje instrumenty w grze światła i cienia. Mistrz ceremonii Deems Taylor wchodzi na scenę, rozpoczynając program muzyczny.

Toccata i fuga d-moll Jana Sebastiana Bacha

W tym segmencie rzeczywistość rozpływa się w abstrakcyjnych obrazach. Orkiestra, oświetlona odcieniami błękitu i złota, przechodzi w animowane linie i kształty, które tańczą zgodnie z rytmem i dźwiękiem arcydzieła Bacha.

„Dziadek do orzechów” Piotra Iljicza Czajkowskiego

Muzyka staje się tu zarysem nieustannie zmieniającej się natury: od lata do jesieni, aż do nadejścia zimy. Wróżkowe tancerki, ryby, kwiaty, grzyby i liście przenoszą się w nuty znanych tańców, takich jak „Taniec cukrowej wróżki” i „Walc kwiatów”.

Uczeń czarnoksiężnika – Paul Dukas

Na podstawie wiersza Goethego „Der Zauberlehrling” ten fragment przedstawia Myszkę Miki jako uczennicę młodego czarodzieja, Yen Sid. Przesiąknięty magią i psotami segment oferuje przygodę, w której bohater musi okiełznać zaklęcia, które zaczęły żyć własnym życiem.

Święto wiosny Igora Strawińskiego

Epicka wizja historii Ziemi i jej najwcześniejszych form życia, której kulminacją była era dinozaurów. Wizualna opowieść, która przebiega od powstania planety do jej ewolucji, której towarzyszy potężna ścieżka dźwiękowa Strawińskiego.

Interludium i Spotkanie ze ścieżką dźwiękową

Po krótkiej przerwie sesja jazzowa rozpoczyna drugą część filmu. Następnie prezentowany jest zabawny i stylizowany fragment, który demonstruje, w jaki sposób dźwięk jest renderowany w filmie za pomocą animowanej postaci reprezentującej ścieżkę dźwiękową.

Symfonia Pastoralna Ludwiga van Beethovena

W tym segmencie zostajemy przeniesieni do mitologicznego świata grecko-rzymskiego, zamieszkanego przez kolorowe centaury, serca, fauny i inne postacie z mitologii klasycznej. Wszystko kończy się świętem ku czci Bachusa, przerwanym boską interwencją Zeusa.

Taniec godzin Amilcare Ponchielli

To balet komiksowy podzielony na cztery części, z których każda jest wykonywana przez inną grupę zwierząt, od strusi po hipopotamy, od słoni po aligatory. Spektakularne zakończenie sprawia, że ​​wszyscy bohaterowie w szaleńczym tańcu.

Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego i Ave Maria Franza Schuberta

W ostatnim odcinku, wraz z dźwiękiem północy, diabeł Chernabog budzi z grobów złe duchy i niespokojne dusze na orgię zła i zepsucia. O świcie dźwięk dzwonu Anioł Pański rozprasza cienie, a procesja mnichów intonuje Zdrowaś Maryjo, niosąc nadzieję i odkupienie.

Produkcja

W drugiej połowie lat trzydziestych Walt Disney znalazł się na twórczym rozdrożu. Popularność Myszki Miki, animowanej postaci, która rozsławiła Disneya, spadała. Dzięki swojej awangardowej wizji Disney zaczął realizować śmiały pomysł: połączenia sztuki animacji z muzyką klasyczną w ambitny projekt, który może zrewolucjonizować oba światy.

Uczeń czarnoksiężnika Mickey

Wszystko zaczęło się od „Ucznia czarnoksiężnika” – krótkometrażowego filmu zaprojektowanego jako samodzielne dzieło z Myszką Miki w roli głównej, inspirowanego wierszem Goethego i z muzyką Paula Dukasa. Disney miał szczęście spotkać Leopolda Stokowskiego, dyrektora Philadelphia Orchestra, z którym podzielił się swoją rewolucyjną wizją. Stokowski nie tylko zaproponował bezpłatne dyrygowanie orkiestrą, ale także podzielił się nowatorskimi pomysłami na temat kolorystyki instrumentów, która idealnie nadawałaby się do animacji.

Ekonomiczne problemy filmu

Rzeczywistość gospodarcza zaczęła jednak ciążyć na projekcie. Koszty produkcji „Ucznia czarnoksiężnika” osiągnęły poziom nie do utrzymania, co skłoniło Disneya i jego brata Roya, dyrektora finansowego studia, do rozważenia rozszerzenia projektu na film fabularny. Roy się martwił, ale Disney dostrzegł szansę: stworzyć wizualny koncert oddzielnych numerów, coś nowego i wysokiej jakości.

Wybór piosenek

Wybór piosenek do nowego filmu, początkowo zatytułowanego „The Concert Feature”, stał się wspólnym procesem, w którym uczestniczyli krytycy muzyczni, kompozytorzy i znawcy studia Disneya. Deems Taylor, znany krytyk muzyczny, został zaproszony, aby przedstawić każdy fragment filmu, zapewniając dodatkową warstwę autorytetu i fascynującą kontekstualizację.

Niektóre pomysły zostały odrzucone, inne zmodyfikowane. Na przykład fragment oparty na „Cydalise et le Chèvre-pied” Gabriela Pierné został zastąpiony fragmentami z VI Symfonii Beethovena, co wywołało wewnętrzną debatę na temat tego, jak daleko Disney może odejść od pierwotnych zamierzeń kompozytorów.

Zmiana tytułu

Tytuł filmu został zmieniony z „The Concert Feature” na „Fantasia”, a nazwa dobrze odzwierciedlała ambicje i zakres projektu. Tworząc „Fantasię” Disney chciał zrobić coś większego niż wszystko, co robił wcześniej: chciał, aby muzyka była główną bohaterką, a obrazy służyły muzyce, a nie odwrotnie. Była to odważna próba przybliżenia muzyki klasycznej szerszej publiczności, która – jak sam przyznał Disney – normalnie „ignorowałaby tego typu rzeczy”.

W ten sposób „Fantazja” stała się nie tylko punktem zwrotnym w historii animacji, ale także eksperymentem w prezentowaniu muzyki klasycznej w przystępnej i angażującej formie, tworząc multimedialne przeżycie, które dziś nie ma sobie równych.

Fantasia: Odyseja dystrybucji – od roadshow po formaty cyfrowe

Fantazja to animowane arcydzieło, które powstało na przestrzeni dziesięcioleci, ale w jaki sposób trafiło do kin? Odkryjmy historię dystrybucji Fantazji, od roadshow z 1940 r. po formaty cyfrowe.

Roadshow: Premiera Fantazji w 1940 roku

W 1940 roku Walt Disney obrał niekonwencjonalną drogę dystrybucji Fantazji. Film, wydany jako limitowana atrakcja roadshow, miał swoją premierę w słynnym teatrze na Broadwayu w Nowym Jorku. Dzięki najnowocześniejszym infrastrukturze Fantasound film stał się wydarzeniem towarzyskim, a popyt na bilety był tak duży, że zatrudniono ośmiu operatorów telefonicznych, aby zaspokoić to zapotrzebowanie.

Inne roadshow i wyniki komercyjne

Po otwarciu w Nowym Jorku Fantazję powitało dwanaście innych miast w USA. Pomimo początkowego entuzjazmu, wysokie koszty produkcji i instalacji Fantasound spowodowały, że Disney przekroczył swoje limity pożyczkowe, komplikując sytuację finansową studia.

II wojna światowa: nieoczekiwana przeszkoda

Wybuch II wojny światowej przerwał plany dalszej dystrybucji, zwłaszcza w Europie, która odpowiadała za znaczną część przychodów studia. To jeszcze bardziej spowolniło komercyjny sukces filmu.

Wznowienia i redukcje: 1942-1963

W tym okresie RKO przejęło odpowiedzialność za ogólną dystrybucję. Film przeszedł znaczne cięcia, często wbrew życzeniom Disneya. Jednak ponowne wydanie z 1969 roku, reklamowane jako przeżycie psychodeliczne, zaczęło przynosić filmowi zyski.

Rewolucja cyfrowa: lata 80. i później

W 1982 roku ścieżka dźwiękowa filmu została cyfrowo odnowiona, a w 1990 Fantasia przeszła dwuletnią renowację. Pojawią się edycje VHS i DVD, umacniając pozycję ponadczasowego klasyka.

Recepcja i krytyka fantasy: arcydzieło dzielące

Fantazja, rewolucyjny film animowany z 1940 roku, stanowi punkt zwrotny w historii kina i muzyki. Na premierze w Carthay Circle Theatre wśród widzów znalazły się takie nazwiska, jak Shirley Temple i Cecil B. DeMille, co świadczyło o tym, że nie jest to zwyczajny film. Obecny na premierze Edwin Schallert z „Los Angeles Times” nazwał film „odważnym nie do uwierzenia”, podkreślając gromki aplauz, który wypełnił salę. Ale nie wszyscy zgodzili się z tą pochwałą.

Brawa i krytyka

Krytyczka muzyczna Isabel Morse Jones pochwaliła ścieżkę dźwiękową, nazywając ją „marzeniem o koncercie symfonicznym”. Peyton Boswell z Art Digest nazwała to „doświadczeniem estetycznym, którego nie da się zapomnieć”. Jednak ze strony społeczności muzyki klasycznej pojawiły się głosy sprzeciwu. Igor Strawiński, jedyny żyjący kompozytor, którego muzyka znalazła się w Fantazji, ostro skrytykował aranżację i wykonanie jego dzieła. Inni krytycy muzyczni, jak Olin Downes z The New York Times, doceniając jakość dźwięku, stwierdzili, że film zniszczył lub uszkodził oryginalną partyturę.

Nowoczesna gościnność

Dziesięciolecia po wydaniu Fantasia nadal zbiera pozytywne recenzje. W serwisie Rotten Tomatoes film ma ocenę 95% na podstawie 56 recenzji, ze średnią ocen 8.6 na 10. Roger Ebert nazwał go filmem, który „przesuwa granice tego, co możliwe”, podczas gdy magazyn Empire przyznał mu tylko dwie gwiazdki na pięć, podkreślając jego nieciągły charakter.

Nagrody i wyróżnienia

W 1940 roku Fantazja zajęła piąte miejsce w kategorii dziesięciu najlepszych filmów nagrody National Board of Review Awards i zdobyła nagrodę specjalną na rozdaniu New York Film Critics Circle Awards. Został również wybrany do zachowania w Narodowym Rejestrze Filmów Stanów Zjednoczonych w 1990 roku, co jest oznaką jego znaczenia kulturowego i historycznego.

Spory i zagadnienia prawne

Mimo uznania film budził kontrowersje. Mark S. Tutelman, agent reklamowy z Filadelfii, w 1939 roku złożył pozew o naruszenie praw autorskich, twierdząc, że oryginalny pomysł na film wyszedł od niego; pozew został później oddalony. Stowarzyszenie Philadelphia Orchestra Association również złożyło pozew przeciwko Disneyowi w 1992 roku w związku z prawami do sprzedaży filmu; sprawa została rozstrzygnięta poza sądem w 1994 roku.

Podsumowując, Fantazja pozostaje kamieniem milowym w świecie kina i muzyki, pomimo kontrowersji i sprzecznych opinii. To film, który podzielił opinie, ale niewątpliwie pozostawił niezatarty ślad w historii sztuki wizualnej i dźwiękowej.

Arkusz danych

W reżyserii

• Samuela Armstronga
• Jamesa Algara
• Billa Robertsa
• Paula Satterfielda
• Ben Sharsteen
• David D. Ręka
• Hamilton Lusk
• Jima Handley’a
• Forda Beebe’a
• Hej
• Normana Fergusona
• Wilfreda Jacksona

Scenariusz

• Joe Granta
• Dicka Huemera

Wyprodukowane przez

• Walt Disney
• Ben Sharsteen

Zinterpretowane przez

• Leopold Stokowski
• uważa Taylor

opowiadany przez

• uważa Taylor

Reżyser zdjęć

• Jamesa Wonga Howe'a

Ścieżka dźwiękowa

• Zobacz program

Dom produkcyjny

• Walt Disney Productions

Dystrybuowane przez

• Zdjęcia RKO Radio

Data wyjazdu

• 13 listopada 1940

czas trwania

• 126 minut

Kraj produkcji

• Stany Zjednoczone Ameryki

Oryginalny język

• Polacco

Budżet

• 2,28 miliona dolarów

Wpływy z kas

• Od 76,4 do 83,3 mln dolarów (Stany Zjednoczone i Kanada)

źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Fantasia_(1940_film)